Wat gebeurt er tussen het moment dat je de studio betreedt en het moment waarop de laatste opnames worden afgerond? We geven een beknopte samenvatting van de verschillende fases van het opnameproces.
Preproductie
Wat veel mensen niet weten: de belangrijkste fase in het opnameproces is misschien wel die vòòr je de studio intrekt. Zorg ervoor dat je op alle vlakken klaar bent voor de opnames beginnen. Zijn je instrumenten wel in orde? Check de snaren van je gitaren, drumvellen, lampen in je versterkers, batterijen in je pedaaltjes, … Je zult zien: Murphy is nooit veraf en wat je net niet checkte, loopt gegarandeerd fout en zorgt voor tijdverlies en frustratie in de studio.
Colin Van Eeckhout (Amenra) - Artificieel proces
Ian Clement - Voorbereiden op opnames
Pascal Deweze - Imperfecties en magie
Set-up
De eerste stap wanneer je gaat opnemen is de opstelling. Samen met de producer en/of engineer bepaal je waar iedereen zich opstelt in de opnameruimte(s). Hierbij speelt natuurlijk de akoestiek een rol, maar ook het comfort van de band. Als het mogelijk is, heb je het best visueel contact met de andere bandleden. Ook de algemene klank die je zoekt, speelt hierin mee. Wil je een rauwe, live feel, dan stelt de volledige band zich op in één ruimte, dicht bij elkaar. Wil je een gepolijste, propere klank, dan probeer je beter om zo weinig mogelijk overspraak te hebben tussen de verschillende instrumenten. We spreken van overspraak als een microfoon bij één instrument ook het signaal van een ander instrument wat opneemt.
Micing
Eens de opstelling achter de rug is, kan de engineer de instrumenten mic’en. De engineer en producer bepalen dan welke mic het meest geschikt is voor welk instrument en waar die geplaatst moet worden om de gewenste klankkleur te verkrijgen. Laat gerust weten aan de engineer of een mic je belemmert bij het spelen, of als je bang bent om hem te raken tijdens het spelen. Het belangrijkste is dat je comfortabel en ongehinderd kan spelen.
In La Chapelle Studios heeft Stijn Verdonckt een indrukwekkende collectie vintage en meer hedendaagse microfoons ter beschikking. Hij legt uit welke microfoons hij waarvoor gebruikt.
Stijn Verdonckt (La Chapelle Studios) - Mics
Gain-structuur & klank maken
Nadat de mics geplaatst zijn, komen alle signalen aan op aparte tracks op de mengtafel. Het eerste wat dan gebeurt, is het opnameniveau afstellen. Aan de hand van preamps worden de microfoonsignalen versterkt zodat ze luid en duidelijk worden opgenomen. Eens dat gebeurd is, kan je de signalen apart gaan beluisteren en verschillende signalen samenvoegen. Dan wordt het vaak duidelijk dat bepaalde microfoons toch niet de gewenste klankkleur geven en worden dikwijls nog microfoons vervangen. In dit stadium wordt dus grotendeels de klank van de opnames bepaald. Naast microfoonkeuze en microfoonplaatsing kan hier ook equalising worden toegepast om storende frequenties weg te werken.
Dynamische effecten
Een laatste fase vòòr de effectieve opname is het toepassen van dynamische effecten zoals compressors, gates, … Hier is een woordje uitleg voor nodig. De dynamiek van een song is het verschil tussen het luidste signaal en het stilste signaal. Deze effecten werken dus in op de dynamiek van een signaal. Een compressor zal bijvoorbeeld het luidste deel van een signaal afzwakken, wat de dynamiek van dat signaal verkleint. Dit heeft alweer een invloed op de klank. Vaak worden in deze fase vintage compressoren (Urei 1176, Urei LA2, Fairchild, …) gebruikt. Die werken niet enkel op de dynamiek in, maar voegen door hun vintage karakter ook een specifieke klankkleur toe.
Opname
Alle verschillende signalen worden op verschillende sporen opgenomen. Tegenwoordig gebeurt dit meestal op een digitaal platform met de standaard software Avid Protools. Dit kan echter ook nog steeds analoog, op tape, zoals het in de jaren ’60, ’70 en ’80 al gebeurde. Dit geeft dan weer een andere klankkleur. Er is wel één fundamenteel verschil: wanneer je digitaal opneemt, kun je nog heel veel gaan finetunen. Je kan knippen en plakken, dingen vertragen of versnellen, een valse noot recht trekken etc. Analoge opnames zijn wat ze zijn, je kan er nog weinig aan veranderen.
Editing
Na de opname komt er eventueel een fase van editing. In deze fase wordt er geknipt en geplakt. Dit kan om finetuning gaan: een kick of een snare komt net iets te vroeg of te laat en moet wat verschoven worden. Maar de editing kan ook heel ver gaan: als de groove in een bepaald refrein beter zit dan in een ander refrein, dan kunnen alle refreinen in de editing vervangen worden door het beste refrein.
(Monitor)mix
Na het doorlopen van de voorgaande fases kom je tot een multitrackopname die wordt aangeleverd aan de persoon of studio die je opnames gaat mixen. Zo komen we meteen ook bij het laatste belangrijke aspect van het opnameproces: de ‘monitormix’. Dat is wat je als muzikant in je koptelefoon hoort tijdens de opnames. Neem steeds de tijd om samen met de engineer voor de perfecte monitormix te zorgen. Je performance wordt immers heel sterk beïnvloed door hoe je jezelf en je medebandleden door je koptelefoon hoort!
Punch in, overdubs en guidetrack
Tot slot nog iets over 3 belangrijke ingrepen of fases in het opnameproces. Eens de basistracks van een song opgenomen zijn, worden meestal nog twee dingen gedaan. Ten eerste wordt hier en daar wat gerepareerd in de basistracks (als daar iets fout zit). Zo kan bijvoorbeeld een baslijntje van twee maten opnieuw ingespeeld worden omdat je denkt dat het beter kan. Dit wordt een punch in genoemd: enkel die twee maten bas worden opnieuw opgenomen en de rest van de oorspronkelijke baslijn blijft behouden.
Daarnaast worden er meestal ook overdubs gedaan. Dat zijn extra lijnen die bovenop de basistracks opgenomen worden. Op die manier bouw je tijdens de opnames een song op, laag per laag.
Eén van de laatste lagen die je toevoegt is vaak de zang. Tijdens de opnames van de basistracks kan de zanger gerust meezingen, dat komt de vibe meestal ten goede. Die zangtrack noemen we een guidetrack. Het is echter aan te raden om wat extra tijd te voorzien om de zang aan het eind van de opnames op te nemen. De stem is een delicaat instrument en verdient voldoende aandacht. Bovendien is de zang meestal één van de belangrijkste elementen van je song. Let bij deze opnames niet enkel op de klankkleur, maar ook op articulatie, accent, verstaanbaarheid etc.
Als je al deze fases op een goeie manier doorloopt, heb je een grotere kans op een kwaliteitsvolle plaat. Minieme aanpassingen en details waar je vroeger niet op lette, kunnen het verschil maken. Het is natuurlijk een investering, maar die is achteraf meer dan de moeite waard…
In onderstaande video nemen we een kijkje in de control room van La Chapelle Studios.
Stijn Verdonckt toont je de verschillende onderdelen van zijn heiligdom en staat uitgebreid stil bij de speciale toestellen die hij koestert en gebruikt om de opnames meer kleur en warmte te geven.
